Làm thế nào để các giờ chơi phù hợp với đặc điểm của từng trẻ tự kỷ?

Nhiều trẻ tự kỷ và rối loạn xử lý cảm giác có thể bị quá tải hay lo lắng và thường rơi vào trạng thái phòng thủ như là một cách để bảo vệ bản thân.

Nhiều tình huống xã hội đối với chúng ta có thể khá bình thường nhưng lại có thể gây căng thẳng cho trẻ, bởi vì trẻ không biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo và điều gì mong đợi ở trẻ. Một vài âm thanh, mùi, chất liệu phiền toái, ánh sáng khó chịu hoặc tiếng ồn quá lớn có thể khiến cho trẻ trở nên cảnh giác cao. Trẻ liên tục sống trong tình trạng lo sợ. Trong trạng thái đó, trẻ dễ nổi cáu và khó có thể tập trung hoặc tự trấn an mình. Do vậy, chúng ta cần phải tìm ra điều gì khiến trẻ căng thẳng và cần giải quyết chúng.

Đầu tiên, việc quan trọng là phải đưa ra được một cấu trúc. Phòng học cần gọn gàng, trang trí nhẹ nhàng, và ánh sáng tự nhiên. Sử dụng lịch hoạt động bằng hình có thể hỗ trợ trẻ nắm được trực quan hoạt động tiếp theo, từ đó giảm bớt sự căng thẳng. Các phiên hoạt động nên dễ đoán và quen thuộc. Ví dụ, nên bắt đầu và kết thúc bằng một bài hát quen thuộc, hoặc bắt đầu mỗi phiên chơi bằng những trò chơi đã học từ buổi trước trước khi bắt đầu giới thiệu trò chơi mới.

Để giảm sự lo lắng của trẻ trong các hoạt động, bạn hãy nói rõ với trẻ điều cần làm và thời điểm kết thúc. Ví dụ “Con cần làm hai việc: dùng cây nến viết lên tờ giấy này, sau đó tô màu lên đường sáp đó”. Hoặc bạn có thể vẽ một lịch hoạt động đơn giản. Ví dụ, vẽ một bức tranh viết bằng nến, tiếp đến là bức tranh tô màu với bút dạ, rồi cuối cùng là chữ "XONG", hoặc bức tranh trẻ với món đồ chơi hay hoạt động yêu thích sau khi đã hoàn thành nhiệm vụ trên.

Cùng với việc đưa ra một cấu trúc, thỉnh thoảng chúng ta nên để trẻ chơi tự do và kiểm tra lại mọi việc. Mặc dù bạn cất hầu hết đồ chơi khỏi tầm mắt của trẻ để tránh làm trẻ phân tâm, nhưng bạn vẫn nên để một vài đồ bạn đã lựa chọn kỹ trên giá để khuyến khích trẻ khám phá, hoặc dành riêng một khoảng thời gian để trẻ ngồi trên thảm hoặc nằm trên chăn mềm và chơi một vài đồ chơi trẻ tự chọn trên giá. Chơi tự do, kèm nghe nhạc nhẹ, có thể giúp trẻ bình tĩnh hơn, giảm bớt căng thẳng của trẻ trước hoặc sau khi tham gia các trò chơi đã được cấu trúc sẵn.

Các hoạt động giúp trẻ bình tĩnh trong trò chơi bao gồm:

- Quấn trẻ trong một chiếc chăn hoặc tấm vải to mềm.

- Dùng băng quấn cánh tay hoặc chân (trò chơi xác ướp)

- Mặc cho trẻ những đồ có trọng lượng như áo vec, chăn chùm, túi hạt đậu đeo vai, áo lông thú và đeo những đồ nặng lên cổ tay hoặc cổ chân trẻ.

- Nhẹ nhàng mát xa tay chân hoặc lưng với dầu mát xa.

- Di chuyển liên tục, chầm chậm như đu đưa, lắc lư hay bập bênh.

Trích cuốn Những trò chơi can thiệp sớm